Αν το δείτε μπροστά σας κάντε…τον σταυρό σας: Συναγερμός στις ελληνικές θάλασσες – Αυτό είναι το ψάρι που απειλεί να χαλάσει το καλοκαίρι
Ελληνικές θάλασσες: Το καλοκαίρι έχει μπει για τα καλά και οι πρώτες αποδράσεις στις παραλίες έχουν ήδη ξεκινήσει. Ωστόσο, ο εντοπισμός της μωβ μέδουσας (Pelagia noctiluca) σε πολλές περιοχές της Ελλάδας προκαλεί ανησυχία σε λουόμενους και παραθεριστές, με αρκετούς να εμφανίζονται επιφυλακτικοί ως προς το ενδεχόμενο μιας ασφαλούς βουτιάς.
Ραγδαία αύξηση καταγραφών
Μέσα στα τελευταία χρόνια έχουν σημειωθεί 943 επίσημες καταγραφές μωβ μέδουσας σε ελληνικά ύδατα, με την πιο πρόσφατη να εντοπίζεται μόλις πριν από λίγες ημέρες σε παραλία της Αρτάκης στην Εύβοια. Σύμφωνα με τον διαδραστικό χάρτη του iNaturalist, το φαινόμενο έχει επεκταθεί στη Δυτική Χαλκιδική, το Ιόνιο, τον Παγασητικό, τον Αργοσαρωνικό, τις Κυκλάδες και την Εύβοια.
Μεσογειακό φαινόμενο με ανησυχητικές προεκτάσεις
Η εξάπλωση της μωβ μέδουσας δεν είναι αποκλειστικά ελληνικό φαινόμενο. Από το 2020 έως το 2023 καταγράφηκε έντονη δραστηριότητα σε διάφορες περιοχές της Μεσογείου, όπως το Γιβραλτάρ – που σήμερα αντιμετωπίζει τη σοβαρότερη κατάσταση – αλλά και σε Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία και την Αδριατική.
Τι είναι η Pelagia noctiluca
Η μωβ μέδουσα, γνωστή και ως Pelagia noctiluca, είναι το μοναδικό αναγνωρισμένο είδος στο γένος Pelagia. Το όνομά της προέρχεται από τα ελληνικά και τα λατινικά: πελαγία σημαίνει θαλάσσια και noctiluca δηλώνει τη λάμψη στο σκοτάδι – χαρακτηριστικό βιοφωταύγειας που την κάνει εντυπωσιακή αλλά και επικίνδυνη.
Απαντάται παγκοσμίως σε θερμά και τροπικά ύδατα, ενώ έχουν αναφερθεί συγγενικά, μη αναγνωρισμένα ακόμη είδη στη Μεσόγειο, τον Βόρειο Ατλαντικό και τον Κόλπο του Μεξικού.
Επικίνδυνα κεντριά και συμπτώματα
Η Pelagia noctiluca είναι σχετικά μικρόσωμη αλλά με έντονα χρώματα. Η καμπάνα και τα πλοκάμια της φέρουν κνιδόκυστες (μικροσκοπικά κύτταρα με δηλητήριο), ικανά να προκαλέσουν ισχυρό πόνο και δερματικό ερεθισμό. Οι επιπτώσεις δεν είναι συνήθως επικίνδυνες, αλλά υπάρχουν περιπτώσεις πιο σοβαρών αντιδράσεων, ειδικά σε ευαίσθητα άτομα.
Οι συνέπειες από ένα τσίμπημα περιλαμβάνουν:
Έντονο κάψιμο και πόνο
Ερυθρότητα και πρήξιμο
Εμφάνιση του αποτυπώματος της μέδουσας στο δέρμα
Ναυτία, εμετούς, διάρροια
Ταχυκαρδία και ζάλη
Σπασμούς των βρόγχων, δυσκολία στην αναπνοή
Σε σπάνιες περιπτώσεις, μπορεί να παρουσιαστούν σοβαρές συστηματικές αντιδράσεις, όπως υπόταση, αγγειοοίδημα, απώλεια συνείδησης ή εισπνευστικός συριγμός. Σε τέτοιες περιπτώσεις, απαιτείται άμεση ιατρική παρέμβαση.
Οδηγίες αντιμετώπισης τσιμπήματος
Αν βρεθείτε αντιμέτωποι με τσίμπημα από μωβ μέδουσα, ακολουθήστε τα παρακάτω βήματα:
Απομακρύνετε προσεκτικά τα πλοκάμια από το σώμα, χωρίς γυμνά χέρια. Χρησιμοποιήστε ένα αντικείμενο ή γάντια.
Ξεπλύνετε την περιοχή με θαλασσινό νερό – ποτέ με γλυκό, γιατί μπορεί να ενεργοποιήσει περισσότερα κεντριά.
Τρίψτε με άμμο αν δεν μπορείτε να ξεπλύνετε καλά το δέρμα.
Εφαρμόστε πάγο ή κρύες κομπρέσες για να περιορίσετε τη φλεγμονή.
Αλείψτε με κορτιζονούχο κρέμα για ανακούφιση από τοπικό πόνο και φαγούρα.
Χορηγήστε αντιισταμινικά χάπια, ιδιαίτερα αν επηρεάζεται μεγάλη επιφάνεια δέρματος ή εμφανιστεί έντονος κνησμός.
Αν τα συμπτώματα επιμένουν ή είναι σοβαρά, π.χ. δύσπνοια, εμετοί ή συστηματικές αντιδράσεις, μεταβείτε άμεσα στο πλησιέστερο νοσοκομείο ή Κέντρο Υγείας.
Ελληνικές θάλασσες: Δείτε το ψάρι που απειλεί να χαλάσει το καλοκαίρι
Οι λαγοκέφαλοι, ένα είδος ψαριού που έχει εισβάλει στο Κρητικό Πέλαγος, έχουν γίνει ο εφιάλτης των λουόμενων και των ψαράδων στην Κρήτη αλλά και σε άλλα μέρη της Ελλάδας.
Ένα νέο βίντεο που τραβήχτηκε σε παραλία της Κρήτης, δείχνει ένα κοπάδι από λαγοκέφαλους να μη φοβάται να βγει έξω, μετά από πέτρες που πέταξαν στη θάλασσα λουόμενοι.
Δυστυχώς, οι λαγοκέφαλοι πολλαπλασιάζονται και δείχνουν να μη φοβούνται από την ανθρώπινη παρουσία.
Οι επιθέσεις των λαγοκέφαλων σε λουόμενους έχουν αυξηθεί ανησυχητικά τα τελευταία χρόνια. Ο πρόεδρος των επαγγελματιών ψαράδων του νομού Ηρακλείου, Γιάννης Ανδρουλάκης, υπογραμμίζει ότι τα περιστατικά αυτά δεν είναι μεμονωμένα.
Έχουν γίνει πάρα πολλά ατυχήματα με τα λαγόψαρα. Και αυτό το οποίο ήδη έχουμε πει στους αρμόδιους της Περιφέρειας Κρήτης είναι να ενημερώσουν τον κόσμο για τα λαγόψαρα, διότι είναι επιθετικά και μπορεί να εμφανιστούν ακόμη και σε ρηχά νερά, αναφέρει χαρακτηριστικά.
Ένα από τα πιο σοκαριστικά περιστατικά συνέβη στη Σητεία, όπου ένα παιδάκι δέχτηκε επίθεση από λαγοκέφαλο και χρειάστηκε να υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση.
Παρόμοια περιστατικά έχουν καταγραφεί και σε άλλες περιοχές, όπως στην Κάλυμνο, με συνολικά 6-8 γνωστά ατυχήματα.
Και αυτά είναι τα γνωστά περιστατικά. Πιστεύω ότι υπάρχουν πολύ περισσότερα, αλλά δεν δημοσιοποιούνται για να μην υπάρξει ζημιά στον τουρισμό, προσθέτει ο κ. Ανδρουλάκης.
Οι ψαράδες της Κρήτης είναι σε απόγνωση, καθώς οι λαγοκέφαλοι έχουν καταστρέψει τα εργαλεία τους και έχουν μειώσει σημαντικά τα αλιεύματά τους. Καλούν το κράτος και την Περιφέρεια Κρήτης να δράσουν άμεσα.
Ο λαγοκέφαλος έχει καταστρέψει κυριολεκτικά τους ψαράδες και το θαλάσσιο περιβάλλον. Χρειαζόμαστε χρηματοδότηση για να καταπολεμήσουμε αυτή την απειλή, τονίζει ο κ. Ανδρουλάκης.
Ο Γιώργος Τσερπές, διευθυντής Ερευνών στο ΕΛΚΕΘΕ, επιβεβαιώνει την επικινδυνότητα των λαγοκέφαλων.
Έχουν δημοσιοποιηθεί επιθέσεις σε ανθρώπους που έχουν καταλήξει ακόμη και σε ακρωτηριασμούς. Ο λαγοκέφαλος μπορεί να επιτεθεί αν δει κάτι να γυαλίζει ή να κινείται, προειδοποιεί.
Επίσης, ξεκαθαρίζει ότι ο λαγοκέφαλος δεν τρώγεται και ότι πρέπει να γίνουν ανακοινώσεις για να ενημερωθεί το κοινό και οι ερασιτέχνες ψαράδες.
Οι λαγοκέφαλοι είναι ένας σοβαρός κίνδυνος για τους λουόμενους και το θαλάσσιο περιβάλλον της Κρήτης.
Οι ειδικοί και οι ψαράδες καλούν το κοινό να είναι ιδιαίτερα προσεκτικό όταν κολυμπά και να αποφεύγει τα ψάρια που δεν αναγνωρίζει.
Ας αποφεύγουν να κολυμπήσουν όταν βλέπουν ψάρια που δεν γνωρίζουν, μέχρι να φύγουν αυτά από κοντά τους, συνιστά ο κ. Ανδρουλάκης.
Οι αρχές πρέπει να δράσουν άμεσα για να ενημερώσουν το κοινό και να λάβουν μέτρα για την καταπολέμηση αυτής της απειλής, διασφαλίζοντας την ασφάλεια των λουόμενων και την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος της Κρήτης.
Ελληνικές θάλασσες: Γέμισαν με νέα ήδη μεδουσών!
Με τους βοριάδες που αναμένονται δεν αποκλείεται μια σημαντική επέκταση των μωβ μεδουσών και σε άλλα νησιά των νότιων Κυκλάδων και περιοχών, που ήταν πιο ήρεμα την προηγούμενη περίοδο.
Οι μωβ μέδουσες εξαπλώνονται πλέον σε όλη τη χώρα, καθώς από τον Αργοσαρωνικό πέρασαν στον Αργολικό και τις Κυκλάδες, ενώ στη συνέχεια έκαναν την εμφάνισή τους στο Ιόνιο, στη Νότια Πελοπόννησο, στα Βόρειο-δυτικά της Κρήτης και στο πρώτο πόδι της Χαλκιδικής.
Λιγότερο συχνές εμφανίσεις έχουν κάνει και σε άλλα μέρη της Ελλάδας, ενώ καθαρά φαίνεται πως είναι προσωρινά τα νησιά του Βόρειου Αιγαίο (Λήμνος, Λέσβος, Χίος, Ικαρία και Σάμος).
Το JellyReport που βασίζεται στις καταγραφές που μπαίνουν στην πλατφόρμα του iNaturalist, ξεκίνησε μια εβδομαδιαία ενημέρωση για το πού θα βρίσκονται οι μέδουσες, έτσι ώστε να είστε ενήμεροι, προτού φύγετε για διακοπές.
Σύμφωνα με το τελευταίο report για την εβδομάδα που διανύουμε (27/6-3/7), με τους βοριάδες που αναμένονται ίσως να δούμε μια σημαντική επέκταση των μωβ μεδουσών και σε άλλα νησιά των νότιων Κυκλάδων και περιοχών που ήταν πιο ήρεμα την προηγούμενη περίοδο.
Όπως σημειώνεται, ωστόσο, τα πάντα εξαρτώνται από το πού θα τις μετακινήσουν τα θαλάσσια ρεύματα της εκάστοτε περιοχής.
Όλο τον χρόνο έχουμε εμφανίσεις της μέδουσας Olindias muelleri, μιας μικροσκοπικής μέδουσας η οποία δεν ξεπερνά τα 6 εκατοστά και η οποία μπορεί να δημιουργήσει μικρά και λίγα προβλήματα σε λουόμενους την περίοδο του Ιουλίου και Αυγούστου, σε πολύ λίγα μέρη στην Ελλάδα.
Τρέφεται με πλαγκτόν και το τσίμπημα της είναι αρκετά τσουχτερό, αλλά περνάει γενικά εύκολα. Στην συγκεκριμένη περίπτωση μπορεί να χρησιμοποιηθεί ξύδι, αλλά όχι αμμωνία. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί μαγειρική σόδα και θαλασσινό νερό για τα πλοκάμια της και κορτιζονούχα κρέμα για το κάψιμο έπειτα.
Όπως μπορείτε να δείτε και στην φωτογραφία παρακάτω έχει πολλά μικρά πλοκάμια, είναι διάφανη μέδουσα και την αναγνωρίζουμε από το καφέ Χ που δημιουργούν οι 4 κυρτές γονάδες της και ένα περιμετρικό καφέ κύκλο γύρω από την καμπάνα της εσωτερικά. Μερικές φορές το Χ και τον κύκλο τα βλέπουμε σε πιο πορτοκαλό-κόκκινο χρώμα και άλλες φορές σαν καφέ χρώμα.
Παράλληλα, με τις μωβ μέδουσες να εξαπλώνονται όλο και περισσότερο στις ελληνικές θάλασσες, η πλατφόρμα iNaturalist που καταγράφει καθημερινά τον πληθυσμό του καλοκαιρινού εισβολέα, τονίζει βλέπουμε το μεγαλύτερο μέρος της πληθυσμιακής έξαρσης να είναι στον Αργοσαρωνικό και Ιόνιο, από την κεντρική Ελλάδα και κάτω, σύμφωνα με το Ελληνικό Παρατηρητήριο Βιοποικιλότητας. Αναφορές στα κοινωνικά δίκτυα δίνουν αρκετά μικρότερους πληθυσμούς στην Χαλκιδική, Κρήτη, Βόρειο Ευβοϊκό και Δωδεκάνησα για τον μήνα Ιούνιο.
Το JellyReport βασίζεται μόνο στις καταγραφές που μπαίνουν στην πλατφόρμα του iNaturalist και όχι στα κοινωνικά δίκτυα.
Όπως σημειώνει στην τελευταία του ενημέρωση το Ελληνικό Παρατηρητήριο Βιοποικιλότητας, μόνο με τη σωστή παρατήρηση των ανέμων σε καθημερινή βάση μπορούμε να έχουμε καλύτερη εικόνα τι συμβαίνει στις παραλίες που μας ενδιαφέρει και πάμε για μπάνιο.
Με αυτό τον καιρό υπάρχει μια μικρή ευκαιρία να καθαρίσει ως ένα βαθμό ο Αργοσαρωνικός κόλπος και να απομακρυνθούν κάποιες μέδουσες. Πάντα όμως εξαρτάται και από το πού θα τις μετακινήσουν τα θαλάσσια ρεύματα της περιοχής και αν θα τις ξανα-επαναφέρουν πριν προλάβουν να απομακρυνθούν προς τα ανοιχτά.
Όπως σημειώνεται ακόμη, για 1 μήνα θα έχουμε, όπως και κάθε χρόνο, την πληθυσμιακή έξαρση της γαλάζιας μέδουσας Rhizostoma pulmo. Τις πληθυσμιακές αυτές εξάρσεις τις βλέπουμε από μέσα Ιουνίου μέχρι μέσα Ιουλίου στα πιο βαθιά – μακριά από τις παραλίες, εκτός από τις μέρες που οι άνεμοι και τα θαλάσσια ρεύματα μας τις φέρνουν στις ακτές μας.
Αν μας ακουμπήσουν νιώθουμε ένα κάψιμο και μια φαγούρα, αλλά λόγω της βλέννας με τις τοξίνες που απελευθερώνουν στο νερό μπορούμε να νιώσουμε το κάψιμο και την φαγούρα ακόμα και αν δεν τις ακουμπήσουμε και κολυμπάμε απλώς δίπλα τους.
Αν και μπορεί κάποιος να τις απωθήσει εύκολα από την καμπάνα τους και λόγω του μεγέθους τους είναι δύσκολα κάποιος να πέσει πάνω τους, θέλει τεράστια προσοχή άμα τις ακουμπήσει κάποιος να μην ακουμπήσει μετά το πρόσωπο του γιατί θα πρηστεί άμεσα (είναι σαν να ακουμπάς μια chilli πιπεριά στο εσωτερικό της και μετά να ακουμπάς το πρόσωπο σου).
Οι Rhizostoma pulmo, όπως είναι το επιστημονικό τους όνομα, είναι μεγάλες σε μέγεθος. Μέχρι 90 εκατοστά διάμετρο της καμπάνας μπορούν να έχουν και τις βλέπουμε είτε με λευκό χρώμα ή είτε με μπλε χρώμα, οι οποίες έχουν πάντα μια μωβ λωρίδα περιμετρικά στο άκρο της καμπάνας τους.
Οι δικές μας εξάρσεις δεν είναι τόσο μεγάλες όσο της Αδριατικής, σημειώνει το Ελληνικό Παρατηρητήριο Βιοποικιλότητας.
Πηγή